Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

illa tormenta

  • 1 guberno

    guberno, āvī, ātum, āre (κυβερνῶ), I) das Steuerruder führen od. lenken, steuern, α) absol., tristi cum corde, Enn. ann. 482: bene aut male, Cic.: tranquillo mari, Liv.: ars gubernandi, Steuermannskunst, Quint. – Sprichw., gubernare e terra, aus sicherem Orte andere in Gefahr belehren wollen, Liv. 44, 22, 14. – β) m. Acc., steuern, lenken, navem, Enn. ann. 483. – II) übtr.: a) intr. am Steuerruder sitzen, das Steuerruder führen, steuern, meist noch im Bilde, in tanta tempestate te gubernare non posse (v. Volkstribunen), Cic.: iam pridem gubernare me taedebat, Cic.: non est loquendum, sed gubernandum, Sen. – b) tr.: α) konkr.: lenken, iter pedibus, Flor. 3, 5, 16. – β) abstr., steuern, regieren, handhaben, lenken, leiten, rem publicam, orbem terrarum, Cic.: ius, Corp. inscr. Lat. 12, 103: motum fortunae, Cic.: ut commodum commune mutuis officiis gubernetur, Cic.: quo (bono) vita gubernari possit, Cic.: qui eos (pueros) gnbernat animus, Ter.: illa tormenta gubernat dolor, Cic.: haec ratio non gubernat, Cic.: Caesar meis consiliis adhuc gubernatus, Cic.

    lateinisch-deutsches > guberno

  • 2 Einfluß

    Einfluß, I) Mündung eines Flusses etc.: os; ostium. – II) Einwirkung: a) einer Sache: vis (einwirkende Kraft, Macht, z.B. solis, stellarum ac lunae). – effectus (bewirkende Kraft, z.B. lunae). – efficientia (Wirksamkeit, z.B. solis). tactus (wirksame Berührung, z.B. solis, lunae). – appulsus (wirksame Annäherung, z.B. appulsum solis [Sonnenwärme] et frigoris sentire). – impetus (innerer Drang, Trieb, z.B. animi). – auctoritas (Geltung u. Kraft von Verhältnissen, Einrichtungen, Vornahmen, Eigenschaften). – ein wohltätiger, heilsamer Ei., vis et utilitas; auch bl. utilitas. – ein schädlicher Ei., vis noxia: äußere Einflüsse, res externae; u. bl. externa(n. pl.). – Ei. haben, von Ei. sein, ad rem pertinere (sich auf die Sache erstrecken); aliquid momenti od. ponderis habere (eine entscheidende Wirkung, einiges Gewicht haben, z.B. von einer Empfehlung); aliquid conferre (etw. beitragen, nützen): mit Ei. haben, incurrere (mit einwirken, konkurrieren, z.B. nam etsi incurrunt tempora et personae). – auf jmd. od. etw. Ei. haben (üben, ausüben, äußern), von Ei. sein, pertinere ad alqm od. ad alqd (sich erstrecken); valere ad alqd (Bedeutung, Geltung [676] haben); conducere alci, alci rei od. ad alqd (jmdm. od. einer Sache zuträglich sein); movere alqm od. alcis corpus u. alqm od. alcis animum. commovere alqm od. alcis animum (auf jmd. physisch oder geistig einwirken; comm. bl. geistig); aliquid conferre ad alqd (etwas beitragen, nützen). – großen (wesentlichen) Ei. haben, von großem (wesentlichem) Ei. sein, ad multos od. plurimos pertinere; magni (maximi) esse momenti od. momenti et ponderis; multum conferre. – auf jmd. od. etwas großen (wesentlichen) Ei. haben (äußern, üben, ausüben), vehementer pertinere ad alqd od. ad alqd faciendum; magnam (maiorem, maximam) vim habere od. afferre ad alqd od. ad alqd faciendum;multum (plus, plurimum) valere ad alqd faciendum (vermögen); multum (plus, plurimum) posse ad alqd faciendum od. apud alqm (zu bewirken imstande sein); multum (plus, plurimum) conferre ad alqd (beitragen zu etc.); validissimum esse in alqa re (sehr stark sein, sehr viel zum Gedeihen beitragen, z.B. in novis coeptis, vom Ruf [fama]); magnum momentum (plus momenti, maximum momentum) habere oder afferre ad alqd. magni (maximi) momenti od. magno (maximo) momento esse ad alqd (große Entscheidung = einen überwiegenden Einfluß bei etw. haben); multum (plurimum) interesse ad alqd (einen bedeutendenUnterschied machen bei etwas). – einigen Ei. haben auf etw., pertinere aliquid ad alqd; aliquid momenti habere ad alqd; aliquid conferre ad alqd. – einen wohltätigen, heilsamen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), von wohltätigem Ei. sein, absol. od. auf jmd. od. etwas, iuvare,adiuvare alqm od. alqd (wesentlich unterstützen); prodesse, absol. od. auf jmd., auf etw., alci, alci rei od. ad alqd (nützen); proficere alci rei (anschlagen, bes. von Heilmitteln); conducere, absol. od. auf etc., alci, alci rei od. ad alqd (zuträglich sein). – einen nachteiligen, schädlichen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), von nachteil., schädl. Ei. sein, nocere, absol. od. auf etc., alci, alci rei (schaden); damnosum esse alci rei (nachteilig sein, z.B. famae); movere alqd (krankhaft erregen, z.B. corpora, z.B. von der Hitze): einen verderblichen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), pestiferum, perniciosum esse (bei oder in etwas, in alqa re); depravare, abs. (z.B. domestici solent depravare non numquam): keinen schädlichen Ei. haben, vi noxiā carere. – einen schwächenden Ei. auf etw. haben (äußern, üben, ausüben), alqd infirmare: einen verführenden Ei. haben, alqd corrumpere (s. Cic. Sull. 78: illa tormenta... corrumpit spes, infirmat metus): keinen geringen Ei. haben, von keinem geringen Ei. sein auf etwas, non minimo momento ad alqd esse: bei jmd., non minimum auctoritatis habere apud alqm (z.B. von jmds. Bitten): keinen Ei. haben, nihil ad rem pertinere; nullius momenti esse: auf jmd. od. etwas, nihil pertinere ad alqm od. ad alqd; nullius momenti esse ad alqd; nihil valere in alqa re: unter dem Ei. von etwas stehen, alqā re regi, duci et regi (durch etwas gelenkt. geleitet [677] und gelenkt werden, von menschlichen Angelegenheiten etc.). – b) einer Person oder personif. Sache: vis (einwirkende Kraft, Macht, z.B. deorum). – auctoritas (Geltung durch Geburt, Rang, Staatswürden u. Ansehen). – gratia (Gunst, in der man steht). – opes (Mittel, etwas auszurichten, Einfluß durch Reichtum etc., bes. in politischer Beziehung). – potentia (Vielvermögenheit, politische Macht). – arbitrium (unbeschränkter Wille, unbeschränkte Verfügung, Macht über jmd.). – validae propinquitates (vielvermögende Verwandtschaften). – amicitiae eorum, qui apud aliquem potentem potentes sunt (Freundschaft mit solchen, die bei einem Mächtigen viel vermögen). – durch od. unter jmds. Ei., alqo auctore: operā alcis (durch jmds. Bemühung, im guten u. üblen Sinne, z.B. consulem fieri):beneficio alcis (durch jmds. od. einer personif. Sache gütige Vermittelung, z.B. Gyges anuli beneficio rex exortus est). – von großem Ei., s. einflußreich: von geringem Ei., s. einflußlos. – Ei. haben, gratiā, opibus validum esse; opibus potentem esse; auctoritatem habere; auctoritate od. gratiā od. opibus florere. – bei jmd. Ei. haben, apud alqm potentem esse, auctoritatem habere: durch etwas Ei. beim Volke haben, popularem esse alqā re (z.B. malis artibus, beneimperando). – großen Ei. haben, magnam auctoritatem,magnas opes habere; summā gratiā praeditum esse; in magna auctoritate od. potentia esse; apud plurimosplurimum posse; apud potentes potentem esse; multum valere (z.B. in tribu Fabia): bei jmd., multum (plus, plurimum) auctoritate od. gratiā valere od. posse apud alqm (od. domi [in der Heimat] – od. totā Galliā); largiter posse apud alqm. – zu großen, überwiegenden Ei. haben, nimis od. nimium valere (absol. od. bei jmd., apud alqm: so auch in tribu Fabia u. dgl.): einen unberechenbaren Ei. haben, nimium quantum valere (z.B. in dicendo). – einigen Ei. haben bei jmd., modicae esse auctoritatis apud alqm; nonnulla est alcis apud alqm gratia: weniger Ei. haben, minus valere. – einen geringen Ei. haben, tenui auctoritate od. potentiā esse: einen sehr geringen Ei. bei jmd. haben, minimum auctoritate od. gratiā valere apud alqm. – keinen Ei. haben, sine auctoritate od. sine gratia od. sine potentia esse: bei jmd., nihil auctoritate od. gratiā valere od. posse apud alqm; nullius momenti esse apud alqm (z.B. apud exercitum). – Ei. erlangen, gewinnen, gratiam, opes, potentiam consequi; auctoritate od. gratiā od. opibus fiorere coepisse: bei jmd. Ei. erlangen, gewinnen, gratiam inire ad od. apud alqm (bei mehreren, gratias inire plures); apud alqm potentem esse coepisse: bei jmd. großen, apud alqm multum (plus, plurimum) auctoritate od. gratiāvalere od. posse coepisse. – unter jmds. Ei. stehen, alcis voluntati od. arbitrio parēre (jmds. Willen gehorchen); alcis numini parēre (dem Wink und Geheiß einer Gottheit gehorchen); ab alqo od. bl. alcis arbitrio regi,duci et regi (von jmd. gelenkt. gelenkt und geleitet werden); alcis numine regi (von einer [678] Gottheit gelenkt werden, von der Natur etc.). – seinen Ei. (bei Schlichtung einer Sache etc.) geltend machen oder zu machen suchen, auctoritatem interponere: jmds. Ei. erschüttern, untergraben, alcis auctoritatem od. gratiam convellere; alcis opes evertere: jmds. Ei. nimmt zu, alqs potentior esse coepit; alcis auctoritas od. gratia od. potentia augetur; alcis opes augentur: jmds. Ei. nimmt ab, alcis auctoritas levatur od. imminuitur; alcis opes imminuuntur.

    deutsch-lateinisches > Einfluß

  • 3 guberno

    guberno, āvī, ātum, āre (κυβερνῶ), I) das Steuerruder führen od. lenken, steuern, α) absol., tristi cum corde, Enn. ann. 482: bene aut male, Cic.: tranquillo mari, Liv.: ars gubernandi, Steuermannskunst, Quint. – Sprichw., gubernare e terra, aus sicherem Orte andere in Gefahr belehren wollen, Liv. 44, 22, 14. – β) m. Acc., steuern, lenken, navem, Enn. ann. 483. – II) übtr.: a) intr. am Steuerruder sitzen, das Steuerruder führen, steuern, meist noch im Bilde, in tanta tempestate te gubernare non posse (v. Volkstribunen), Cic.: iam pridem gubernare me taedebat, Cic.: non est loquendum, sed gubernandum, Sen. – b) tr.: α) konkr.: lenken, iter pedibus, Flor. 3, 5, 16. – β) abstr., steuern, regieren, handhaben, lenken, leiten, rem publicam, orbem terrarum, Cic.: ius, Corp. inscr. Lat. 12, 103: motum fortunae, Cic.: ut commodum commune mutuis officiis gubernetur, Cic.: quo (bono) vita gubernari possit, Cic.: qui eos (pueros) gnbernat animus, Ter.: illa tormenta gubernat dolor, Cic.: haec ratio non gubernat, Cic.: Caesar meis consiliis adhuc gubernatus, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > guberno

  • 4 quaesītor

        quaesītor ōris, m    [QVAES-], an investigator, examining magistrate, examiner, inquisitor, prosecuting officer: illa tormenta regit quaesitor: Minos, V.: quaesitori gratulationem decrevit: consules et quaesitor erant ex illius voluntate, i. e. the praetor (who conducted the trial).

    Latin-English dictionary > quaesītor

  • 5 guberno

    gŭberno, āvi, ātum, 1, v. a., = kubernô, to steer or pilot a ship (class.).
    I.
    Lit.: dum clavum rectum teneant navemque gubernent, Enn. ap. Isid. Orig. 19, 2 (Ann. v. 472 Vahl.):

    ut si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret,

    Cic. Off. 1, 25, 87:

    tranquillo mari gubernare,

    id. Rep. 1, 6.—Prov.:

    gubernare e terra,

    i. e. to guide those who are in peril while keeping in safety one's self, Liv. 44, 22, 14:

    quilibet nautarum tranquillo mari gubernare potest,

    id. 24, 8, 12; cf. gubernator, I. fin.
    II.
    Transf., in gen., to direct, manage, conduct, govern, guide (a favorite word with Cic.; cf.:

    moderor, rego): qui eos gubernat animus infirmum gerunt,

    Ter. Hec. 3, 1, 31:

    quid miramur L. Sullam, cum solus rem publicam regeret orbemque terrarum gubernaret? etc.,

    Cic. Rosc. Am. 45, 131; cf.:

    melius gubernari et regi civitates,

    id. Rep. 2, 9:

    rem publicam,

    id. ib. 1, 34; 3, 35; cf.

    also: in gubernanda re publica,

    id. ib. 1, 29:

    teque hortor, ut omnia gubernes ac moderere prudentia tua,

    id. Fam. 2, 7, 1; cf.:

    illa tormenta gubernat dolor,

    id. Sull. 28, 78:

    totam petitionem,

    id. Mil. 9, 25:

    velim ergo totum hoc ita gubernes, ut, etc.,

    id. Att. 13, 25, 2:

    sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

    id. ib. 14, 11, 1; cf.:

    sed haec deus aliquis gubernabit,

    id. ib. 6, 3, 3:

    fortunae motum,

    id. ib. 8, 4, 1:

    iter meum rei publicae et rerum urbanarum ratio gubernabit,

    id. Fam. 2, 17, 1:

    vitam,

    id. Fin. 2, 13, 43:

    fortunam suam,

    Vell. 2, 127, 1:

    Massyleum virga gubernet equum,

    Mart. 9, 23, 14.— Absol.: jam ex sermone hoc gubernabunt doctius porro, will steer, i. e. behave, Plaut. Mil. 4, 2, 99; cf. gubernator, II.

    Lewis & Short latin dictionary > guberno

  • 6 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes. b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc. Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall. Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.

    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt collocata in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.

    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp., oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet. Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte reliqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6, 45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    lateinisch-deutsches > colloco

  • 7 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes.
    ————
    b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc.
    ————
    Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem
    ————
    castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall.
    ————
    Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.
    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt colloca-
    ————
    ta in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.
    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp.,
    ————
    oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet.
    ————
    Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine
    ————
    Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte re-
    ————
    liqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6,
    ————
    45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich-
    ————
    ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colloco

  • 8 genus

    1.
    gĕnus, ĕris, n. [= genos, root GEN, gigno, gens], birth, descent, origin; and concr., a race, stock, etc. (cf.: familia, gens, stirps).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: bono genere gnati, Cato ap. Gell. 10, 3, 17; cf.:

    ii, qui nobili genere nati sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 70, § 180:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12, 4:

    genere regio natus,

    Cic. Rep. 1, 33:

    C. Laelius, cum ei quidam malo genere natus diceret, indignum esse suis majoribus, at hercule, inquit, tu tuis dignus,

    id. de Or. 2, 71, 286:

    genere et nobilitate et pecunia sui municipii facile primus,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    esse genere divino,

    id. Rep. 2, 2:

    contempsisti L. Murenae genus, extulisti tuum,

    id. Mur. 7, 15:

    hic sacra, hic genus, hic majorum multa vestigia,

    id. Leg. 2, 1, 3; cf. id. Brut. 58, 212; id. Rep. 1, 18:

    adulescens, cujus spei nihil praeter genus patricium deesset,

    Liv. 6, 34, 11:

    in famam generis ac familiae,

    Quint. 3, 11, 12; 5, 10, 24:

    genus Lentulorum,

    id. 6, 3, 67:

    Atys, genus unde Atii duxere Latini,

    Verg. A. 5, 568:

    fortuna non mutat genus,

    Hor. Epod. 4, 6:

    virginem plebei generis petiere juvenes, alter virgini genere par, alter, etc.,

    Liv. 4, 9, 4:

    qui sibi falsum nomen imposuerit, genus parentesve finxerit, etc.,

    Plaut. Sent. 5, 25, 11.— Plur.:

    summis gnati generibus,

    Plaut. Most. 5, 2, 20.—
    B.
    In partic., birth, for high or noble birth (mostly poet.):

    cum certi propter divitias aut genus aut aliquas opes rem publicam tenent, est factio,

    Cic. Rep. 3, 14: pol mihi fortuna magis nunc defit quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 394 Vahl.):

    et genus et virtus, nisi cum re vilior alga est,

    Hor. S. 2, 5, 8; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. Ep. 1, 6, 37:

    non, Torquate, genus, non te facundia, non te Restituet pietas,

    id. C. 4, 7, 23:

    jactes et genus et nomen inutile,

    id. ib. 1, 14, 13; cf.:

    cui genus et quondam nomen natique fuissent,

    Verg. A. 5, 621:

    nunc jam nobis patribus vobisque plebei promiscuus consulatus patet, nec generis, ut ante, sed virtutis est praemium,

    Liv. 7, 32, 14; cf. id. 4, 4, 7.
    II.
    Transf.
    A.
    Like gens and stirps, a descendant, offspring, child; and collect., descendants, posterity, race ( poet.): neve tu umquam in gremium extollas liberorum ex te genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.):

    credo equidem, genus esse deorum,

    Verg. A. 4, 12:

    Uraniae genus, Hymen,

    i. e. her son, Cat. 61, 2:

    audax Iapeti,

    i. e. his son Prometheus, Hor. C. 1, 3, 27:

    Jovis,

    i. e. Perseus, Ov. M. 4, 609; cf. also Prop. 2, 2, 9; Hor. C. 2, 14, 18:

    genus Adrasti,

    i. e. Diomede, grandson of Adrastus, Ov. F. 6, 433;

    so of a grandson,

    id. M. 2, 743; cf.

    nepotum,

    Hor. C. 3, 17, 4:

    Tantali genus,

    id. ib. 2, 18, 37:

    Danai,

    id. ib. 2, 14, 18:

    Messi clarum genus Osci,

    id. S. 1, 5, 54:

    ab alto Demissum genus Aenea,

    i. e. Octavianus, as the adopted son of Julius Cœsar, id. ib. 2, 5, 63:

    sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    i. e. the Romans, id. C. 1, 2, 35; cf. ib. 3, 6, 18:

    regium genus,

    id. ib. 2, 4, 15. —
    B.
    Of an assemblage of objects (persons, animals, plants, inanimate or abstract things) which are related or belong together in consequence of a resemblance in natural qualities; a race, stock, class, sort, species, kind (in this signif. most freq. in all periods and kinds of writing).
    1.
    In gen.
    a.
    Of living things: ne genus humanum temporis longinquitate occideret, propter hoc marem cum femina esse coniunctum, Cic. ap. Col. 12, 1 (Fragm. Cic. 1, 5 Baiter):

    quod ex infinita societate generis humani ita contracta res est, etc.,

    of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf. id. Rep. 1, 2 fin.:

    o deorum quicquid in caelo regit Terras et humanum genus,

    Hor. Epod. 5, 2;

    for which: consulere generi hominum,

    Cic. Rep. 3, 12; cf.:

    cum omni hominum genere,

    id. ib. 2, 26; Hor. Ep. 2, 1, 7:

    solivagum genus,

    Cic. Rep. 1, 25: potens vir cum inter sui corporis homines tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id genus contemptor ejus habebatur, i. e. among the Plebeians, Liv. 6, 34, 5: Graium genus, the Grecian race, Enn. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31 (Ann. v. 149 Vahl.):

    virtus est propria Romani generis atque seminis,

    Cic. Phil. 4, 5, 13; cf. id. Ac. 2, 27, 86:

    Ubii, paulo quam sunt ejusdem generis et ceteris humaniores,

    Caes. B. G. 4, 3, 3; cf.

    also: impellit alios (Aeduos) iracundia et temeritas, quae maxime illi hominum generi est innata,

    race of men, id. ib. 7, 42, 2; so, like gens, of nations, peoples, tribes: ferox, Sall. Fragm. ap. Arus. Mess. s. v. insolens, p. 241 Lind. (Hist. 1, 14 Gerl.); Liv. 34, 7, 6:

    implacidum (Genauni),

    Hor. C. 4, 14, 10:

    durum ac velox (Ligures),

    Flor. 2, 3, 4:

    omne in paludes diffugerat,

    id. 3, 10, 14:

    Graecorum,

    Cic. Fl. 4, 9:

    Numidarum,

    Liv. 30, 12, 18:

    genus omne nomenque Macedonum,

    id. 13, 44, 6; Nep. Reg. 2:

    Italici generis multi mortales,

    Sall. J. 47, 1:

    Illyriorum,

    Liv. 27, 32, 4; 27, 48, 10; 42, 47 fin.:

    Scytharum,

    Just. 2, 3, 16; Tac. H. 2, 4; Suet. Ner. 37; Vell. 2, 118, 1.—In plur.:

    conventus is, qui ex variis generibus constaret,

    Caes. B. C. 2, 36, 1:

    olim isti fuit generi quondam quaestus apud saeclum prius... est genus hominum, qui se primos esse omnium rerum volunt,

    class of men, profession, Ter. Eun. 2, 2, 15 and 17:

    firmi et stabiles et constantes (amici), cujus generis est magna penuria,

    Cic. Lael. 17, 62:

    saepius genus ejus hominis (sc. procuratoris rei publicae) erit in reliqua nobis oratione tractandum,

    id. Rep. 2, 29 fin.; cf.:

    genus aliud tyrannorum,

    id. ib. 1, 44:

    judicum genus et forma,

    id. Phil. 5, 5, 13:

    istius generis asoti,

    id. Fin. 2, 8, 23; cf.:

    omnium ejus generis poëtarum haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    liberrimum hominum,

    id. 10, 12, 2, § 22:

    irritabile vatum,

    Hor. Ep. 2, 2, 102:

    hoc omne (ambubajarum, etc.),

    id. S. 1, 2, 2:

    hominum virile, muliebre,

    Cic. Inv. 1, 24, 35:

    equidem fabulam et fictam rem ducebam esse, virorum omne genus in aliqua insula conjuratione muliebri ab stirpe sublatum esse,

    Liv. 34, 2, 3:

    cedat consulari generi praetorium,

    Cic. Planc. 6, 15:

    ad militare genus = ad milites,

    Liv. 24, 32, 2:

    alia militaris generis turba,

    id. 44, 45, 13:

    castellani, agreste genus,

    id. 34, 27, 9 Weissenb. ad loc.— Sing. with plur. predicate:

    Ministrantibus sibi omni genere turpium personarum,

    Capitol. Ver. 4.—In plur.:

    eorum hominum... genera sunt duo,

    Caes. B. G. 6, 13, 1:

    tria auditorum,

    Quint. 3, 4, 6.— Repeated in the relative-clause:

    duo genera semper in hac civitate fuerunt... quibus ex generibus,

    Cic. Sest. 45, 96.—In the acc., of description (v. Roby's Gram. 2, p. 42 sq.):

    quot et quod genus pastores habendi,

    of what kind, Varr. R. R. 2, 10, 1:

    quod genus ii sunt, etc.,

    Auct. Her. 2, 30, 48; cf. in the foll.—
    (β).
    Of animals, plants, etc.: genus altivolantum, the race of birds, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 84 Vahl.); cf.: genu' pennis condecoratum, id. Fragm. ap. Varr. L. L. 5, § 59:

    lanigerum, id. Fragm. ap. Paul. ex Fest. s. v. Cyprio, p. 59 Müll.: squamigerum,

    Lucr. 1, 162; cf.

    piscium,

    Hor. C. 1, 2, 9:

    silvestre,

    Lucr. 5, 1411:

    omne ferarum,

    id. 5, 1338:

    acre leonum,

    id. 5, 862:

    malefici generis plurima animalia,

    Sall. J. 17, 6:

    diversum confusa genus panthera camelo,

    Hor. Ep. 2, 1, 195:

    animantūm propagare genus,

    to propagate the race, Lucr. 1, 195:

    ad genus faciendum,

    Just. 2, 9 fin.:

    juxta genus suum,

    Vulg. Gen. 1, 11 saep.— Plur.:

    quae vero et quam varia genera bestiarum vel cicurum vel ferarum!

    Cic. N. D. 2, 39, 99:

    piscium genera,

    Quint. 5, 10, 21.—In the acc., of description:

    porticus avibus omne genus oppletae,

    Varr. R. R. 3, 5, 11:

    pascuntur omne genus objecto frumento,

    id. ib. 3, 6:

    boves et id genus pecua,

    App. M. 2, p. 115, 4; id. Flor. p. 37. —
    b.
    Of inanim. and abstr. things, kind, sort, description, class, order, character:

    genus ullum materiaï,

    Lucr. 2, 304:

    cum is (sol) quoque efficiat, ut omnia floreant et in suo quaeque genere pubescant,

    Cic. N. D. 2, 15, 41:

    naves omni genere armorum ornatissimae,

    Caes. B. G. 3, 14, 2:

    cibi genus,

    id. ib. 4, 1, 9:

    cum omni genere commeatus,

    Liv. 30, 36, 2:

    frugum,

    id. 38, 15, 9:

    hoc sphaerae genus,

    Cic. Rep. 1, 14:

    hoc triplex rerum publicarum genus,

    id. ib. 2, 23:

    regale civitatis,

    id. ib.; cf.:

    totum regiae civitatis,

    id. ib. 2, 29:

    novum imperii,

    id. ib. 2, 32:

    ipsum istud genus orationis exspecto,

    id. ib. 1, 24 fin.; cf.: dulce orationis, id. Or. 13, 42:

    qua re esset hoc bellum genere ipso necessarium,

    id. de Imp. Pomp. 10, 27; cf.:

    genus hoc erat pugnae, quo, etc.,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    potestas annua (consulum) genere ipso ac jure regia,

    Cic. Rep. 2, 32:

    genus vitae... genus aetatis,

    id. Off. 1, 32, 117:

    optimum emendandi,

    Quint. 10, 4, 2:

    dicendi,

    Cic. Off. 1, 1, 3; Quint. 8, 3, 56; 12, 10, 69:

    simplex rectumque loquendi,

    id. 9, 3, 3:

    omnis generis tormenta,

    Liv. 32, 16, 10:

    praeda ingens omnis generis,

    id. 27, 5, 9; so,

    omnis generis, with tela,

    id. 38, 26, 4;

    with naves,

    id. 34, 8, 5;

    with eloquentia,

    id. 39, 40, 7, etc.—Repeated in the relative-clause:

    erat haec (ratio) ex eodem genere, quod ego maxime genus ex sociorum litteris reperire cupiebam,

    Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183.—In plur.:

    Caesar haec genera munitionis instituit,

    Caes. B. G. 7, 72, 1:

    disserere de generibus et de rationibus civitatum,

    Cic. Rep. 2, 11; cf. id. ib. 1, 26;

    28: genera juris institutorum, morum consuetudinumque describere,

    id. ib. 3, 10:

    genera furandi,

    id. Verr. 2, 2, 7, § 18.—In the acc., of description: omne, hoc, id, quod genus, for omnis, ejus, hujus, cujus generis, of every, of this, of which kind:

    sub urbe hortum omne genus, coronamenta omne genus,

    Cato, R. R. 8, 2; Varr. R. R. 1, 29, 1:

    omne genus simulacra feruntur,

    Lucr. 4, 735:

    si hoc genus rebus non proficitur,

    Varr. R. R. 2, 1, 23; id. L. L. 9, § 110 Müll.; Lucr. 6, 917 and Hor. S. 2, 6, 44:

    in id genus verbis,

    Varr. L. L. 10, § 79; 8, 7, 108, § 17:

    in id genus libris,

    Gell. 3, 8, 1:

    scis me ante orationes aut aliquid id genus solitum scribere,

    Cic. Att. 13, 12, 3:

    vitanda sunt illa, quae propinqua videntur: quod genus, fidentiae contrarium est diffidentia, etc.,

    for example, id. Inv. 2, 54, 165; so ib. 2, 52, 157; 2, 54, 162; 2, 57, 172; Lucr. 4, 271; 6, 1058:

    lege jus est id quod populi jussu sanctum est, quod genus: ut in jus eas cum voceris,

    Auct. Her. 2, 13, 19; cf.

    ib. sqq.— In gen.: i. q. res or aliquid: ut in omni genere hujus populi (Graeci) consuetudinem videretur imitatus,

    in all respects, in everything, Cic. Rep. 2, 20; cf.:

    innumerabiles res sunt, in quibus te quotidie in omni genere desiderem,

    id. Q. Fr. 2, 2 fin.:

    incredibile est, quam me in omni genere delectarit,

    id. Att. 16, 5, 2:

    medici assiduitas et tota domus in omni genere diligens,

    id. ib. 12, 33, 2;

    7, 1, 2: qui in aliquo genere aut inconcinnus aut multus est, is ineptus dicitur,

    in any respect whatever, id. de Or. 2, 4, 17:

    qua de re et de hoc genere toto pauca cognosce,

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4.—Adverb.: in genus, in general, generally:

    sermones in genus communes,

    Gell. 4, 1 fin.
    2.
    In partic.
    a.
    In philos. lang., opp. partes, and comprising them within itself, a general term, logical genus:

    genus est id, quod sui similes communione quadam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes,

    Cic. de Or. 1, 42, 189; cf.: genus est, quod plures partes amplectitur, ut animal;

    pars est, quae subest generi, ut equus. Sed saepe eadem res alii genus, alii pars est: nam homo animalis pars est, Thebani aut Trojani genus,

    id. de Inv. 1, 22, 32: genus est, quod partes aliquas amplectitur, ut cupiditas;

    pars est, quae subest generi, ut cupiditati amor, avaritia,

    id. ib. 1, 28, 42; cf.

    also: genus est notio ad plures differentias pertinens,

    id. Top. 7, 31:

    nec vero sine philosophorum disciplina genus et speciem cujusque rei cernere neque eam definiendo explicare nec tribuere in partes possumus, etc.,

    id. Or. 4, 16; cf. ib. 33, 117:

    formae dicendi specie dispares, genere laudabiles,

    id. de Or. 3, 9, 34:

    perturbationes sunt genere quatuor, partibus plures,

    id. Tusc. 3, 11, 24; cf. ib. 5, 25, 71:

    et conjuncta quaeremus, et genera et partes generibus subjectas, et similitudines, etc.,

    id. de Or. 2, 39, 166;

    opp. species and pars,

    Varr. R. R. 3, 3, 3.—
    b.
    In gram., gender: transversi sunt (ordines) qui ab recto casu obliqui declinantur, ut albus, albi, albo;

    directi sunt, qui ab recto casu in rectos declinantur, ut albus, alba, album. Transversorum ordinum partes appellantur casus, directorum genera: utrisque inter se implicatis forma,

    Varr. L. L. 10, § 22 Müll.:

    quod ad verborum temporalium rationem attinet, cum partes sint quatuor: temporum, personarum, generum, divisionum, etc.,

    ib. 9, § 95:

    in nominibus tria genera,

    Quint. 1, 4, 23:

    barbarismum fieri per numeros aut genera,

    id. 1, 5, [p. 811] 16;

    9, 3, 6: in verbis quoque quis est adeo imperitus, ut ignoret genera et qualitates, etc.,

    id. 1, 4, 27.
    2.
    gĕnus, ūs, v. genu.

    Lewis & Short latin dictionary > genus

  • 9 longus

    longus, a, um, adj. [cf. langazô, longazô], long.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    longo interjecto intervallo,

    Cic. Off. 1, 9, 30:

    longissima epistula,

    id. Att. 16, 11:

    Rhenus longo spatio citatus fertur,

    Caes. B. G. 4, 9:

    proficisci longissimo agmine,

    id. ib. 5, 31:

    stant longis annixi hastis,

    Verg. A. 9, 229:

    umbilicus septem pedes longus,

    Plin. 6, 34, 39, § 212:

    longa folia habet fere ad tres digitos,

    id. 27, 12, 86, § 110:

    ferrum autem tres longum habebat pedes,

    in length, Liv. 21, 8:

    scrobes faciemus tribus pedibus longas,

    Pall. 2, 10: longa navis, a war-ship, manof-war, on account of its shape, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 11, 326 (Ann. v. 468 Vahl.); [p. 1077] Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 5: longus versus, the heroic hexameter, Enn. ap. Cic. Leg. 2, 27, 68; Diom. p. 493 P.; Isid. Orig. 1, 38:

    longa atque insignis honorum pagina,

    Juv. 10, 57:

    sesquipede est quam tu longior,

    taller, Plaut. Trin. 4, 2, 58:

    longus homo, i. q. longurio,

    a tall fellow, long-shanks, Cat. 67, 47; so,

    Maura,

    Juv. 10, 223: longa manus, a long, far-reaching, mighty hand:

    an nescis longas regibus esse manus,

    Ov. H. 17, 166;

    on the contrary: attulimus longas in freta vestra manus,

    unmutilated, uninjured, Prop. 3, 5, 14 (4, 6, 60).—
    B.
    In partic., far off, remote, distant, = longinquus (post-Aug. and very rare):

    remeans longis oris,

    Sil. 6, 628:

    longa a domo militia,

    Just. 18, 1: longas terras peragrare, Auct. Decl. Quint. 320.—
    C.
    Great, vast, spacious ( poet.):

    pontus,

    Hor. C. 3, 3, 37; 3, 27, 43:

    Olympus,

    Verg. G. 3, 223:

    classemque ex aethere longo prospexit,

    id. A. 7, 288:

    caelum,

    Ov. M. 6, 64.—
    II.
    Transf., of time, long, of long duration or continuance, tedious:

    in tam longa aetate,

    Cic. de Sen. 19, 66:

    vita longior,

    id. Tusc. 1, 39, 94:

    horae quibus exspectabam longae videbantur,

    id. Att. 12, 5, 4:

    uno die longior mensis,

    id. Verr. 2, 2, 52, § 129:

    longa interjecta mora,

    Caes. B. C. 3, 69:

    post longum tempus,

    Sen. Contr. 7, 17, 2; 9, 28, 12:

    per longum tempus,

    Suet. Ner. 57:

    vita,

    Liv. 2, 40, 6; 9, 17, 6:

    spatium (sc. temporis),

    id. 9, 18, 10:

    error,

    protracted, id. 5, 33:

    caedes,

    id. 6, 8, 7:

    longi aliorum principatus,

    Tac. H. 2, 55:

    longae pacis mala,

    Juv. 6, 292:

    bellum,

    Quint. 3, 8, 56:

    memoriam nostri longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    morbus,

    Liv. 27, 23, 6; Cels. 3, 1, 1:

    longo tempore,

    after a long interval, Verg. A. 3, 309; cf.:

    longo post tempore,

    id. E. 1, 29:

    longa dies,

    length of days, a long life, Juv. 10, 265:

    longa syllaba,

    Cic. de Or. 3, 47, 183:

    littera,

    id. Or. 48, 159:

    syllabae,

    Quint. 9, 4, 36:

    vocalis,

    id. 9, 4, 85:

    longae pretium virtutis,

    Luc. 2, 258:

    longa Lethe,

    id. 6, 769: in rebus apertissimis nimis longi sumus; Cic. Fin. 2, 27, 85:

    exordium nimis longum,

    Auct. Her. 1, 7, 11:

    longior quam oportet sermo,

    Quint. 8, 3, 53:

    nulla de morte hominis cunctatio longa est,

    Juv. 6, 221:

    quantis longa senectus plena malis,

    id. 10, 190; 14, 251.—Hence:

    longum est,

    it would take long, it would be tedious, Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12: experire;

    non est longum,

    id. Phil. 3, 2, 10:

    arcessere tormenta longum videbatur,

    Tac. H. 3, 71. —Ellipt., without inf., Cic. N. D. 1, 8, 19: ne longum sit, ne longum faciam, not to be tedious, to speak briefly:

    ac, ne longum sit, Quirites, tabellas proferri jussimus,

    id. Cat. 3, 5, 10:

    ac ne longum fiat, videte,

    id. Leg. 2, 10, 24:

    ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum Rex ibis,

    Hor. S. 1, 3, 137: longius facere, to defer or put off any longer:

    nihil opus est exemplis id facere longius,

    Cic. Fin. 5, 6, 16; id. Leg. 1, 7, 22: nihil est mihi longius, nothing makes time seem longer to me than, i. e. I am full of impatience, can hardly wait for:

    respondit, nihil sibi longius fuisse, quam ut me viderit,

    id. Fam. 11, 27, 1; id. Verr. 2, 4, 18, § 39;

    but: nec mihi longius quicquam est quam videre hominum voltus,

    nothing is more tedious, id. Rab. Post. 12, 35: in longum, long, for a long time:

    nec in longum dilata res,

    Liv. 5, 16:

    in longum dilata conclusio,

    drawn out tediously, Quint. 8, 2, 22:

    causando nostros in longum ducis amores,

    Verg. E. 9, 56:

    otium ejus rei haud in longum paravit,

    Tac. A. 3, 27; 11, 20:

    in longum sufficere,

    id. H. 4, 22:

    odia in longum jaciens, ia. A. 1, 69: nec in longius consultans,

    id. H. 2, 95: per longum, for a long time:

    per longum celata fames,

    Sil. 2, 465: ex longo, for a long time back:

    collecta fatigat edendi Ex longo rabies,

    Verg. A. 9, 64: longa spes, that looks far ahead, reaching far into futurity:

    vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; Stat. Th. 1, 322.—Of persons, prolix, tedious:

    nolo esse longus,

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    in verbis nimius et compositione nonnumquam longior,

    Quint. 10, 1, 118:

    (testis) longus protrahi potest,

    id. 5, 7, 26:

    longus spe ( = tardus et difficilis ad sperandum),

    slow to hope, Hor. A. P. 172.— Hence, adv., in three forms.
    A.
    Form longē, long, in length.
    1.
    Lit., a long way off, far, far off, at a distance, Plaut. Rud. 4, 3, 95: ab eo oppido non longe fanum est Junonis, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    longe absum, audio sero,

    id. Fam. 2, 7, 1:

    quam longe est hinc in saltum Gallicanum,

    id. Quint. 25, 79:

    longe mihi obviam processerunt,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65: longe lateque collucere, in length and breadth, i. e. far and wide, everywhere, id. N D. 2, 15, 40:

    Di vim suam longe lateque dmundunt,

    id. Div. 1, 36, 79:

    longe gradi,

    to take long steps, Verg. A. 10, 572:

    Vercingetorix locum castris delegit ab Avarico longe millia passuum XVI.,

    Caes. B. G. 7, 16:

    Rhenum non longe a mari transire,

    id. ib. 4, 1, 1:

    tu autem abes longe gentium,

    Cic. Att. 6, 3, 1; cf. id. Fam. 12, 22, 2.— Comp.:

    fontes longius a praesidiis aberant,

    Caes. B. C. 3, 49, 5:

    longius non discedam,

    Cic. Fam. 14, 2 fin.:

    longius meare,

    Col. 9, 8, 9.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, long, for a long period (but, acc. to some, not in positive; and the foll. passages are to be understood locally; v. Forbig. ad Verg. A. 5, 406; 10, 317):

    longe prospicere futuros casus,

    Cic. Lael. 12, 40:

    stupet Dares, longeque recusat,

    Verg. A. 5, 406:

    nec longe,

    id. ib. 10, 317:

    quae venientia longe ante videris,

    Cic. Tusc. 3, 14, 29.— Comp.:

    Varro vitam Naevii producit longius,

    Cic. Brut. 15, 60:

    paulo longius tolerare,

    Caes. B. G. 7, 71, 4:

    longius anno remanere,

    id. ib. 4, 1, 7; Nep. Att. 2, 4; Sall. C. 29, 1.— Sup.: quamdudum in portum venis huc? Ep. Longissime, Plaut. Stich. 4, 1, 24:

    quid longissime meministi in patria tua,

    id. Men. 5, 9, 52:

    quoad longissime potest mens mea respicere,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    b.
    Of speech, long, at length, diffusely:

    haec dixi longius quam instituta ratio postulabat,

    Cic. Or. 48, 162:

    longius aliquid circumducere,

    Quint. 10, 2, 17.—
    c.
    Longe esse, abesse.
    (α).
    To be far away, i. e. to be of no assistance, of no avail:

    longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum,

    Caes. B. G. 1, 36:

    longe illi dea mater erit,

    Verg. A. 12, 52:

    quam tibi nunc longe regnum dotale Creusae,

    Ov. H. 12, 53:

    longe conjugia, ac longe Tyrios hymenaeos Inter Dardanias acies fore,

    Sil. 17, 80; Petr. 58.—
    (β).
    Longe esse ab aliqua re, to be far from, i. e. destitute of a thing:

    ut ab eloquentia longissime fuerint,

    Quint. 8 prooem. § 3.—
    d.
    Widely, greatly, much, very much, by far; esp. with sup. and ( poet. and post-Aug. = multo) comp.:

    errat longe,

    Ter. Ad. 1, 1, 40:

    longe ante videre,

    Cic. Tusc. 3, 14; Liv. 1, 19, 12:

    longe melior,

    Verg. A. 9, 556:

    minor,

    Liv. 24, 28, 5:

    longe acrius,

    Tac. A. 4, 40:

    praestantior,

    Curt. 10, 3, 10; Suet. Calig. 5; Quint. 10, 1, 67:

    tumultuosior,

    Vell. 2, 74:

    proelium longe magis prosperum,

    id. 2, 51:

    longe omnium longissima est,

    Plaut. Most. 8, 3, 8:

    longe nobilissimus,

    Caes. B. G. 1, 2:

    longe doctissimus,

    Hor. S. 1, 5, 3:

    longe plurimum ingenio valuisse videtur,

    Cic. Brut. 14, 35:

    longe princeps,

    id. Fam. 13, 13:

    longe praestare,

    id. Brut. 64, 230:

    ceteris antecellere,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    anteponere alicui rei aliquid,

    id. de Or. 1, 21, 98:

    dissentire,

    id. Lael. 9, 32 init.:

    quod longe secus est,

    id. ib. 9, 29 fin.:

    longe aliter se habet ac,

    id. Ac. 2, 31, 101:

    longe dissimilis contentio,

    id. Sull. 17, 49:

    longe ante alias specie insignis,

    Liv. 1, 9:

    sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

    id. 1, 12, 8:

    longe mihi alia mens est,

    Sall. C. 52, 2:

    a quo mea longissime ratio... abhorrebat,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

    longissime diversa ratio est,

    id. Phil. 5, 18, 49:

    (istae facultates) longe sunt diversae,

    id. de Or. 1, 49, 215:

    longe omnes multumque superare,

    id. Verr. 2, 5, 44, § 115:

    longe et multum antecellere,

    id. Mur. 13, 29.—Repeated:

    plurimum et longe longeque plurimum tribuere honestati,

    Cic. Fin. 2, 21, 68:

    sed longe cunctis longeque potentior illa,

    Ov. M. 4, 325; so Gell. 14, 1.—
    e.
    In post-class. Lat. = valde:

    longe gravis,

    Stat. Th. 10, 140:

    longe opulentus,

    App. M. 1, p. 112, 1:

    par studiis aevique modis sed robore longe (sc. impar),

    far from equal, Stat. Achill. 1, 176.—
    * B.
    Form longĭter, far:

    non, ut opinor, id a leto jam longiter errat,

    Lucr. 3, 676.—
    C.
    Form longum, long, a long while ( poet.):

    nimis longum loquor,

    Plaut. Ep. 3, 2, 40:

    nimis diu et longam loquor,

    id. Ps. 2, 3, 21:

    nec longum laetabere,

    Verg. A. 10, 740; Ov. M. 5, 65:

    clamare,

    Hor. A. P. 459; Juv. 6, 65; Stat. Th. 7, 300; 10, 467.

    Lewis & Short latin dictionary > longus

См. также в других словарях:

  • PERA — I. PERA Latine etiam Cornu Byzantii, Graec. Chrysoceras, urbs Thraciae, prope Constantinopol. nunc Galata, versus suburbium, ubi Latini degunt. II. PERA an a τηρεῖν, aut φέρειν, quod servet aut serat; an a περὶ, quod lata sit ac sinuosa; an a… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Descubrimiento de las islas Malvinas — Saltar a navegación, búsqueda Mapa de las islas Malvinas, con la toponimia argentina. Las islas Malvinas son un archipiélago ubicado en el océano Atlántico Sur a 480 km de las costas continentales de América del Sur. Permanecieron deshabit …   Wikipedia Español

  • RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TORMENTUM — I. TORMENTUM apud Appuleium, Capilius ipse vides quam non sit amoenus ac delicatus, horrore impexus atque impeditus, stuppeo tormento assimilis: funis est, protensus ac tortus, a torqueo, quod apposite de funibus dicitur. Propert. l. 4. Eleg. 3.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CANON — I. CANON Graece Κανὼν, regula, ad quam praeducebantur lineae. Epigrammata dedicatoria, ἀπὸ ταχυγράφων: Καὶ κανόνα γραμμῆς ἰθυπόρου ταμίην: dirigentem videl. stilum ferreum vel plumbum, ut lineae, quibus scriptura instaret, rectitudinem haberent… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Barcelona — Para otros usos de este término, véase Barcelona (desambiguación). Barcelona …   Wikipedia Español

  • PERTICA — apud in certum Agrimensorem in Fragm. Si fuerit ergo vallis, quae conspectum agentis exsuperet, per ipsam metis ad ferramentum appositis erit descendendum: cuius, rigoris incessum ut a se in contraria aequemus, afflicta ante linea Capitulum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • RELIQUIAE — Graece λείψανα, ossa olim defunctorum, quae post crematum remanserant cadaver. Quippe numquam in corpus flammas, eousque saevire passi sunt, ut totum illud eonsumerent, sed osla cineresque asservabant sollicite, hos quidem in tumulum aggerentes,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SINAE — I. SINAE Regio, quam hodie Cinam Vulgus appellat, ultima terratum Asiae, in quadrum exrensa ab oriente et meridie, aluitur oceanô, quem Sericum vel Eoum prisci dixêre: ab oceidente, Indiam ulteriorem attingit: a sepretrione, dingitur Massageratum …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TROPAEUM — sive monumentum victori erectum eo in loco, ubi hostes in fugam convertit: hinc ὐπὸ τῆς τροπῆς, quid hostes in fugam versi, dictum. Apud Graecos hic mos diu servatus est, ut qui Imperator hostem fugâsset, tropaeô donaretur: Triumphô autem vel… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • De Temporum Fine Comoedia — Operas by Carl Orff Der Mond (1939) Die Kluge (1943) Antigonae (1949) De Temporum Fine Comoedia (1973) …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»